آشنایی با انواع سوزن خیاطی و کاربرد آن ها در دوخت

تاریخچه پیدایش انواع سوزن خیاطی

در گذشته های دور انسان ها از دندان، شاخ حیوانات و استخوان به عنوان سوزن استفاده می کردند. در حالی که امروزه انواع سوزن خیاطی در مدل های مختلف وجود دارد که هر کدام کارایی مخصوص به خود را دارند. به جای نخ نیز در گذشته ها از زردپی حیوانات و روده استفاده می ‌شد. با پیشرفت صنعت خیاطی، سوزن و نخ نیز اختراع شدند.

معرفی و کاربرد انواع سوزن خیاطی

قبل از بررسی انواع سوزن خیاطی یک تعریف ساده از سوزن داریم. در واقع سوزن ابزاریست میله ای شکل و باریک و از جنس فولاد ساخته شده است. اولین سوزن های فولادی توسط اروپاییان ساخته شد. سوزن دارای انواع مختلفی است که هرکدام کاربری خاص خود را داشته و برای دوخت پارچه های خاصی استفاده می گردند. اگر بخواهیم کیفیت دوخت بالایی داشته باشیم، باید انواع سوزن خیاطی را به درستی بشناسیم. در یک تقسیم بندی سوزن ها به دو نوع دستی و چرخ خیاطی تقسیم بندی می شوند.

انواع سوزن ته گرد

سوزن ته گرد برای نگه داشتن و اتصال اجزا و اشیا به کار برده می شود. طراحی آن بسیار ساده بوده و می‌توان گفت تاکنون ثابت مانده و تغییری نداشته است. دارای یک سر تیز بوده که برای نفوذ به داخل کاغذ یا پارچه به این شکل طراحی شده است. در بخش انتهایی به صورت گرد و برجسته می باشد تا از پارچه و کاغذ خارج نشود. ته سوزن در برخی موارد فلزی و در بعضی مدل ها نیز پلاستیکی می باشد. در ادارات و نیز مدارس انواع سوزن ته گرد به وفور یافت می ‌شود. سوزن ته گرد دارای انواع مختلفی می باشد.

• سوزن ته گرد سرمرواریدی
  

  این سوزن نسبت به سوزن ته گردهای معمولی بلندتر بوده و در قسمت انتهای آن مروارید رنگی مصنوعی نصب شده است.

• سوزن ته گرد لباس عروس
  

  این سوزن نازک و کوتاه می باشد. از آن برای کار با لباس های پفی نظیر لباس عروس استفاده می شود. زیرا این سوزن سبب آسیبی به لباس نمی گردد.

• سوزن ته گرد فوق العاده نازک
  

  این نوع از سوزن ته گرد بسیار نازک و بلند می باشد. معمولا خیاط های حرفه ای از آن استفاده می کنند. کار با این سوزن آسان بوده و آسیبی به پارچه نمی رساند.

انواع سوزن دوخت دستی

برای دوخت و دوز با دست از این سوزن استفاده می ‌شود. خود این سوزن دارای انواع متفاوتی است که بسته به کاربرد، شکل و ضخامت آن ها با یکدیگر فرق می کنند. سوزن های دستی معمولا در سایز های بین ۱ تا ۱۰ موجود هستند. هر چقدر شماره سوزن بالاتر برود به همان نسبت ضخامت آن کمتر خواهد شد. سوزن های دستی منعطف تر از سوزن های چرخ خیاطی هستند. این سوزن ها به دو دسته ساده و شیاردار تقسیم می ‌شوند.

سوزن های دستی ساده تمام ویژگی هایی که در بالا شرح دادیم را دارا می باشند و انتهای آن ها طلایی یا نقره‌ای می باشد.

سوزن شیاردار نیز نوعی از سوزن دستی ساده بوده و انتهای شیاردار و طلایی رنگ دارد.

• سوزن جوالدوز

یکی از انواع سوزن خیاطی سوزن جوالدوز می باشد که از آن جهت دوخت پارچه های خیلی ضخیم مثل گونی و نیز پالان استفاده می شود. از جمله کاربردهای سوزن جوالدوز دوخت گونی های ضخیم و بزرگ آرد است که جوال نامیده می‌ شوند. این سوزن طولی بلند و سوراخی بزرگ دارد، بنابراین دارای مقاومت بسیار بالایی می باشد.

• سوزن لحاف دوزی

سوزن لحاف دوزی نیز جزو سوزن های دستی به حساب می ‌آید و ضخامت زیاد و طولی بلند دارد. از آن جهت لحاف دوزی استفاده می شود. به طور معمول این سوزن در دو سایز ۸ و ۱۰ یافت می ‌شود. سایز ۸ سوزن لحاف دوزی طولی کوتاهتر و ضخامتی کمتر و سایز ۱۰ آن دارای طول بلندتر و ضخامت بیشتر می باشد.

• سوزن پلاستیکی

این سوزن ها از جنس پلاستیک هستند. سوزن های پلاستیکی محکم و بلند بوده و سوراخ بزرگی دارند. به طور معمول از این سوزن ها در مکرومه بافی و دوخت پنل های پلاستیکی استفاده می شود.

• سوزن منجوق دوزی

خیلی ظریف بوده و دارای طول زیادی می باشد. از این سوزن برای پارچه های خیلی ظریف و لطیف می توان استفاده کرد. این سوزن به دو نوع ساده و ته طلایی تقسیم می ‌شود. از نوع ساده آن در دوخت منجوق و پولک استفاده می شود، زیرا ضخامت و طول کمی دارد. نوع ته طلایی آن دارای تمام ویژگی ‌های نوع ساده بوده اما رنگ طلایی در ته آن باعث می شود تا سوزن بهتر نخ شود.

• سوزن تشک دوزی

از این سوزن برای دوخت تشک استفاده می شود. مقاومت بالا و انعطاف پذیری کمی دارد. سوزن تشک دوزی سوزنی با طولی نسبتا بلند و ضخامتی مناسب جهت دوختن تشک می  باشد.

• سوزن روبان دوزی

سوزن روبان دوزی نیز از انواع سوزن خیاطی به شمار می رود. به دو دسته قاشقی و معمولی تقسیم بندی می شود.

1. سوزن روبان دوزی معمولی

   این سوزن دارای طولی متوسط بوده و در انتها دارای چشمی بزرگ می باشد. شکل ظاهری آن تا حدود زیادی شبیه به سوزن های معمولی می باشد. نوک زیاد تیزی نداشته و شبیه به سوزن کوبلن می‌ باشد.

2. سوزن روبان دوزی با سرقاشقی

   در ابتدا دارای سری پهن بوده و یک انحنا ‌دارد. در انتها نیز چشمی بزرگ برای رد شدن روبان دارد.

• سوزن کوبلن

سوزن کوبلن طول و ضخامت متوسط دارد و البته سر تیزی ندارد. سوزن کوبلن جهت دوخت کوبلن و چرم دوزی استفاده می شود.

• سوزن سرمه دوزی

این سوزن بسیار تیز بوده و ضخامتی بسیار کم دارد. در دو نوع کوتاه و بلند موجود است. برای انواع کارهای سرمه دوزی و منجوق دوزی از آن استفاده می‌ شود.

• سوزن همه منظوره

این سوزن دارای چشمی گرد و کوچک می باشد. این سوزن در سایزهای ۱ و ۱۲ وجود دارد. از سایز های ۱ تا ۶ آن برای بیشتر کارهای دست دوزی استفاده می گردد.

• سوزن بادکین

این سوزن شکلی عجیب و غریب دارد. نوک آن کند بوده و دارای چشمی بزرگ می باشد. از این چشمی روبان یا کش عبور می کند.

• سوزن دست دوزی

یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی سوزن دست دوزی می باشد. این سوزن خیلی نازک و کوتاه بوده و چشمی آن کوچک و گرد می باشد. این سوزن برای کوک زدن و دوختن با دست بسیار مناسب می باشد و به پارچه آسیب نمی زند. اندازه های ۸ و ۹ این سوزن پرکاربردترین نوع آن می باشند.

• سوزن چهل تکه دوزی

سوزنی کوتاه و مشابه با سوزن دست دوزی می باشد. چشمی آن گرد و کوچک می باشد. از این سوزن برای کوک های دقیق و دستی مثل چهل تکه دوزی استفاده می شود.

• سوزن نخ کن

از سوزن نخ کن جهت نخ نمودن سوزن هایی که دارای چشمی کوچک هستند استفاده می گردد.

• سوزن جادویی

یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی سوزن جادویی می باشد. این سوزن دارای دو چشمی می باشد. نخ از طریق شکاف ابتدا وارد چشمی بالا شده و از آنجا وارد چشمی پایین می شود.

• سوزن گلدوزی

یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی، سوزن گلدوزی می باشد. در گلدوزی علاوه بر انتخاب پارچه مناسب باید سوزن مناسب نیز انتخاب شود. سوزن گلدوزی دارای انواع متفاوتی می باشد.

1. سوزن بیتوین

   این سوزن دارای طولی متوسط بوده و از آن جهت دوخت پارچه های ضخیم استفاده می شود. اگر پارچه شما ضخامتی متوسط دارد می توانید از سوزن شماره ۸ استفاده نمایید. اما در صورت داشتن ضخامت زیاد می ‌توانید از سوزن با شماره‌های ۱و۴ و ۶ استفاده کنید.

    

2. سوزن چنایل chenille

   این سوزن برای گلدوزی روی پارچه های ضخیم مناسب می باشد. هم چنین از آن برای دوخت روی پارچه های صاف و ابریشمی استفاده می شود. برای گلدوزی روی پارچه هایی با بافت درشت یا کاموایی از سوزن چنایل با شماره ۱۴ و ۱۷ استفاده می شود.

3. سوزن تاپستری tapestry

   برای دوخت روی تور های درشت شماره دوزی از سوزن تاپستری استفاده می شود. این سوزن ها نوکی گرد و نرم داشته و به همین علت جهت پر کردن سوراخ های تور مناسب می باشند. اگر چنانچه پارچه های شما پشمی و ضخیم باشند از سوزن های شماره ۱۳، ۱۴ و ۱۷ می توانید استفاده کنید. اما در صورتی که ضخامت پارچه شما نرمال است، می توانید از سوزن هایی با شماره ۲۰ ، ۲۲، ۲۴ و ۲۶ کمک بگیرید.

4. سوزن رفو

   این نوع سوزن بلند بوده و از آن برای پارچه هایی با دوخت درشت استفاده می ‌شود. برای دوخت الیاف پشمی و نازک از سوزن رفو با شماره ۵ و برای دوخت کاموا از این سوزن با شماره های ۱ و۳ استفاده می شود.

5. سوزن دارنینگ

   این سوزن دارای طولی بیشتر نسبت به سایر مدل ها می باشد. برای دوخت های درشت از آن استفاده می شود. از سوزن دارنینگ با شماره ۱۷ و ۱۸ جهت دوخت الیاف پشمی و ضخیم استفاده می شود.  اما برای دوخت نخ سه لا از دارنینگ با شماره ۷ و جهت دوخت نخ شش لا از دارنینگ با شماره ۵ می توان استفاده نمود.

    

6. سوزن کرول crewel

   این سوزن مختص گلدوزی می باشد. اگر جهت گلدوزی از نخ دمسه یک لا استفاده می کنید بهتر است از سوزن کرول با شماره ۵ استفاده نمایید. اما جهت استفاده از نخ شش لا سوزنی با سوراخ بزرگتر را باید انتخاب نمایید.

7. سوزن شارپ

   این نوع سوزن نوک بسیار تیزی دارد. اکثر مدل های دوخت توسط این سوزن صورت می ‌گیرد. اگر چنانچه نخ مورد استفاده شما ابریشمی باشد بهتر است از سوزن شارپ با شماره ۷ استفاده کنید.

8. سوزن گلدوزی رویال
   

   این سوزن بسیار ظریف و نازک می باشد. از آن برای گلدوزی به خصوص ابریشم دوزی و ساتن دوزی استفاده می شود. سوزن گلدوزی رویال دارای کیفیتی بالا بوده و به دلیل آبکاری مرغوب استحکام خوبی نیز دارد.

• سوزن گونی بافی

از این سوزن جهت بافت گونی استفاده می شود. در دو نوع کوتاه و بلند موجود می باشد. به این سوزن سوزن مارال نیز گفته می شود.

• سوزن ملحفه

سوزن  ملحفه دارای طولی متوسط، حدود ۷ تا ۱۰ سانتی متر و ضخامتی خوب می باشد. از آن برای دوختن ملحفه استفاده می شود. ضخامت و طول این سوزن طوری طراحی شده که بتواند از لحاف و پتو به‌ درستی رد شود.

انواع سوزن های مخصوص ماشین دوخت

• سوزن سر سیاه یا سر سوخته (استرج)

برای پارچه هایی که از عرض یا طول کش می آیند، این نوع سوزن بسیار مناسب می باشد. پارچه های کشباف به نام استرج برای دوخت با این سوزن بسیار مناسب می باشند. هم چنین از سوزن سر سیاه برای پارچه هایی که حالت نرم و لطیف دارند نظیر پارچه های حریر و کرپ استفاده می شود. این سوزن رنگ تیره‌ای دارد، به همین سبب به آن سوزن سرسوخته یا سرسیاه گفته می‌ شود.

• سوزن دوقلو

با این سوزن می توان همزمان دو ردیف دوخت داشت. به طور معمول پشت پارچه به شکل زیگزاگ می باشد. قبل از دوخت با این سوزن باید توپی ماشین دوخت را بچرخانیم و مطمئن گردیم که سوزن با صفحه برخورد نخواهد کرد. با این کار از شکستن سوزن جلوگیری می ‌نماییم.

• سوزن ژور دوزی

این سوزن دارای نوکی با انحنای گرد می باشد. از آن برای پارچه های لطیف کتان و نیز ارگانزا استفاده می‌ شود. از سوزن ژور دوزی برای طرح دوزی و زیگزاگ استفاده می شود.

• سوزن سه گوش

این سوزن مخصوص پارچه های جیر و چرم می باشد. به آن اصطلاحا نوک تیغه ای می گویند. علت نامگذاری این سوزن شکل نوک آن می باشد که به راحتی در پارچه فرو می ‌رود.

• سوزن چرم دوزی

یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی سوزن چرم دوزی می باشد. سوزن چرم‌ دوزی سوزنی ضخیم و تیز بوده و سوراخ بسیار درشتی برای عبور نخ های چرمی و ضخیم دارد. از این سوزن برای دوخت پارچه های چرم و جیر استفاده می شود.

انواع سوزن چرخ خیاطی خانگی و صنعتی

تا اینجا با انواع سوزن های دستی آشنا شدیم. اما برای استفاده از انواع چرخ های خیاطی باید مدل های مختلف سوزن را بشناسیم و کاربرد آن ها را بدانیم. سوزن ارگان از با کیفیت‌ ترین انواع سوزن های چرخ خیاطی بوده و محصول کشور ژاپن می باشد. جنس آن از استیل ضد زنگ بوده و از بهترین مواد اولیه ساخته شده است. به همین علت نمی شکند.

• سوزن راسته دوز ارگان مدل DB

یکی از انواع سوزن خیاطی سوزن ارگان مدل DB می باشد. این مدل برای چرخ های راسته دوز صنعتی مناسب می باشد. این سوزن ها بلند بوده و ته گردی دارند. بنابراین در انواع برند های چرخ های صنعتی راسته دوز از جمله چرخ های خیاطی کاچیران، مارشال و جک می توان از آن ها استفاده نمود. هم چنین برای ضخیم دوزی از آن ها استفاده می شود. پرکاربردترین نوع سوزن های DB شماره ۱۱ تا ۲۳ آن می باشند که از آن ها برای دوخت پارچه های ظریف مثل حریر و انواع پرده استفاده می شود. بیشترین کاربرد سوزن DB راسته دوز نیز مربوط به سایز ۱۴ آن می باشد که برای پارچه های ضخیم و نیز ظریف مثل تریکو و روتختی استفاده می شود.

• سوزن سردوز ارگان مدل DC

این سوزن معروف به سوزن زیگزاگ نیز می‌ باشد. سوزنی کوتاه و ته گرد بوده و برای انواع چرخ های راسته دوز صنعتی به کار برده می شود. هم چنین از آن برای انواع چرخ های سردوز نیز استفاده می شود. نام دیگر این سوزن اورلوک، سرنخ، ریشه بندی و زیگزاگ می باشد. طول آن کوتاه بوده و سبب می‌ شود تا برای کارهای سریع از آن استفاده گردد.

• سوزن ارگان مدل DV

یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی سوزن ارگان مدل DV می باشد. مدل دوخت این سوزن به شکل دو ردیف موازی بوده و دوخت آن از پشت شبیه به زیگزاگ می ‌باشد. برای چرخ های میاندوز صنعتی این سوزن بسیار مناسب می باشد.

• سوزن ارگان مدل HA

سوزن ارگان مدل HA یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی می ‌باشد. این سوزن برای چرخ های خیاطی خانگی همانند چرخ خیاطی ژانومه، چرخ های خیاطی معمولی خانگی، چرخ های فاف و کاچیران مناسب می باشد. این سوزن از بغل صاف می باشد. سوزن ارگان مدل HA دارای شماره های مختلفی است که هر کدام از این شماره ها کارایی مخصوص به خود را دارند.

1. سوزن آرگان مدل HA با شماره 75/11 برای دوخت انواع پارچه های نازک ریون مناسب می باشد.
2. سوزن آرگان مدل HA با شماره 90/14 برای دوخت پارچه های معمولی به کار برده می شود.
3. سوزن آرگان مدل HA  با شماره 100/16  برای دوخت پارچه های ضخیم استفاده می شود.
4. سوزن آرگان مدل HA  با شماره 65/9  برای دوخت پارچه های حریر مناسب می باشد.
5. سوزن آرگان مدل HA با شماره 120/18  برای دوخت پارچه های خیلی ضخیم نظیر پارچه های مخصوص پالتو استفاده می شود. البته این پارچه ها به دلیل ضخامت زیاد چندان مناسب برای استفاده در چرخ خیاطی خانگی نیستند و استفاده از آن ها سبب آسیب به چرخ خواهد شد.

• سوزن HA/Dp یا سوزن ژرسه دوزی

این سوزن معروف به سوزن ژرسه، دم سیاه، گلدوزی یا ته آبی می باشد.  از این سوزن در چرخ های معمولی و برای دوخت پارچه های ریون و استرچ استفاده می شود. به طور کلی از این سوزن جهت دوخت پارچه های کشی، لخت، نایلونی، استرچ، ژرسه ها  و نیز پارچه ‌های خیلی ظریف استفاده می شود.

• سوزن پس دوزی

سوزن پس دوزی منحنی و سرکج بوده و از آن در چرخ های صنعتی استفاده می شود.

• سوزن شبه قالی

این نوع سوزن که به آن سوزن سرنگی یا گاوی نیز گفته می ‌شود، یکی دیگر از انواع سوزن خیاطی است. برای بافت انواع فرشینه، گونی و شبه قالی کاربرد دارد. برای استفاده از سوزن شبه قالی باید آن را بر روی یک سرنگ قرار داد.

تقسیم بندی انواع سوزن های خیاطی خاص

در یک تقسیم بندی دیگر انواع سوزن خیاطی خاص را بر اساس شماره آن ها تقسیم بندی می کنند.

1. سوزن هایی که شماره های آن ها بین ۸ الی ۱۰(۷۰-۶۰) می باشد، جهت دوخت پارچه های سبک و ظریف مثل ابریشم و حریر مناسب هستند.
2. سوزن هایی که شماره آن ها بین ۱۱ تا ۱۲ ( ۸۰-۷۵) می باشد، برای دوخت پارچه های سبک نظیر پارچه های پنبه ای استفاده می شوند.
3. سوزن شماره ۱۴ (۹۰) برای دوخت پارچه هایی با ضخامت متوسط کاربرد دارد. پارچه هایی مثل کتان،ژرسه، پنبه‌ای بافته شده و پشمی نازک.
4. از سوزن هایی با شماره ۱۶ (۱۰۰) جهت دوخت پارچه های ضخیم مثل پارچه جین استفاده می شود.
5. از سوزن شماره ۱۸ (۱۱۰) برای دوخت پارچه های بسیار سنگین و ضخیم نظیر جین های سنگین استفاده می شود.
6. از سوزن شماره ۲۰ (۱۲۰) نیز برای دوخت پارچه هایی که خیلی خیلی ضخیم هستند استفاده می شود. سوزن هایی با شماره ۲۰ نوک تیزی نداشته و بسیار ضخیم هستند.

بنابراین دیدیم که سوزن ها دارای تنوع بسیار بالایی هستند و برای داشتن یک دوخت با کیفیت نیاز به شناخت دقیق آن ها داریم. با عضویت در سایت های تخصصی خیاطی مثل سایت پارسی دوز به آسانی و بدون فوت وقت می توان اطلاعات کافی را در این زمینه دریافت نمود.

در سایت پارسی دوز علاوه بر آشنایی با انواع سوزن خیاطی و کاربرد آن ها می توانیم از انواع الگوهای رایگان، ایده های خلاقانه با پارچه و سایر نکات آموزشی بهره ببریم . هم چنین در این سایت انواع وسایل خیاطی با قیمتی مناسب عرضه می گردد.